De Antieke Waterpomp

Het stoere middelpunt van onze tuin is de prachtige natuurstenen waterput. Hij is een meter of 7 diep. Toen wij voor het eerst ons plekje bezochten, in augustus 2007, groeide er een flinke vlierbesstruik uit de put. Bijna ieder huis in ons gehucht Pauliat heeft een eigen waterput. Het wemelt namelijk van de bronnetjes in ons terroir. Doordat er in vroegere tijden natuurlijk geen 'stadswaterleiding' was waren de bewoners aangewezen op een eigen watervoorziening. De putten zijn prachtig aangelegd. De diameters verschillen maar die van ons heeft zo'n 80 cm doorsnee. Zeven meter dieper is de bodem. Dat is op zich nog niet zo heel diep. Er zijn vele diepere hier. De wand van de put is netjes gestapeld met natuurstenen, hetzelfde materiaal waar ook de huizen van gebouwd zijn. Deze stenen zijn gehaald uit de carriere, steengroeve, van Treignat, een paar kilometer verderop richting Grand Roche.

Ik heb wel eens een stukje binnenmuur weggehaald om een doorgang te creëren en ik moet zeggen dat ik altijd zeer verbaasd ben over de grote hoeveelheid stenen die er uit zo'n gat komen. Kun je je voorstellen hoeveel stenen je nodig hebt om een enorme boerderij te bouwen met aangrenzende stallen en schuren. Da's een behoorlijke hoeveelheid, poeh! Maar goed, de wand van de put is dus systematisch opgebouwd met deze stenen. De wand wordt uiteraard niet gevoegd want juist door deze open structuur sijpelt het kraakhelder grond- en bronwater naar binnen en wordt de put langzaamaan gevuld. Boven de grond wordt meestal een prachtig getailleerde natuurstenen ronde muur opgebouwd waarop een mechanisme wordt geplaatst waarmee het water naar boven gehaald kan worden. Er zijn verschillende mogelijkheden. Doordat er bij onze put aan één kant een enorme rechtopstaande steen is geplaatst waaraan twee bouten en een rechtopstaande balk bevestigd zaten waaraan een handpomp hing, zal hier waarschijnlijk in het begin een handpomp gehangen hebben.

Weet je wel, zoéén waarmee je een hengels op en neer moest bewegen en je daarmee het water omhoog pompte. Een tweede mogelijkheid was een 'emmerophaalsysteem' met ronde balk waar omheen de ketting gedraaid kon worden en een draaihengel aan de zijkant van die ronde balk. Dit systeem zie je vaak en was er ook toen wij onze boerderij kochten. Jaren heeft hij dienst gedaan alhoewel het systeem behoorlijk gammel was en steeds meer kapot ging. Velen die bij ons zijn geweest hebben dit kunnen zien. Vele kinderen die bij ons zijn geweest hebben even aan de hengel mogen draaien om zo de gevulde emmer omhoog te krijgen. Vorige week was ik weer eens aan het rondstruinen op de Franse markplaats-website. Hierop vind je vaak hele leuke dingen. Zo ook vond ik een prachtige antieke gietijzeren draaipomp. Hier heb ik op gewacht. Vaak vind je die pompen nog bij grote boerderijen en op dorpspleinen. Ze zijn behoorlijk zeldzaam en vaak incompleet. het geluk was mijnerzijds want ik heb er één gevonden die wel compleet is.

Compleet wil zeggen inclusief ophaalketting met rubberringen. Het gaat alsvolgt. De pomp wordt op de put geplaatst en er wordt een buis die tot bijna op de bodem raakt aan de pomp bevestigd. De lange ketting, welke helemaal rond loopt, wordt door de buis gehaald, waarna de schakels weer aan elkaar gemaakt worden. De ketting kan nu met de grote draaischijf van de pomp rondgetakeld worden waardoor de rubberen ringen door de buis getrokken wordt en zo het water mee naar boven genomen wordt. Samen met Noah ben ik de pomp gaan halen. Hij was groter dan ik dacht toen we 'm voor het eerst zagen. En loodzwaar! Met behulp van de verkoper en Noah hebben we de pomp op de aanhanger gekregen. De verkoper had nog meer prachtige spullen in de verkoop. Dat krijg je als mensen een oude Franse boerderij kopen. Zeker de Fransen zelf, veel houden niet zo van de oude spullen die je daar aantreft. Gelukkig niet allemaal, ik ken ook vele Fransen die wel een oude boerderij in ere herstellen. Maar bij deze verkoper trof ik het. Alle oude spullen gingen er voor een prikkie uit. Zo heb ik ook nog een oude handpomp en ander klein spul meegenomen. Hij heeft nog veel andere spullen die ik misschien ook nog wel op ga halen. Bij thuiskomst hebben we 'm op de put gehesen en daar staat hij nu te pronken. Zodra het weer wat rustiger wordt in huize Le Petit Pauliat ga ik het ophaalsysteem proberen opnieuw geïnstalleerd te krijgen. Voor nu is het een prachtige blikvanger midden in de tuin. En van de zomer kunnen menig gasten die we krijgen naar hartenlust draaien aan de oude pomp.